Dark Patterns - czarne praktyki UX w projektowaniu aplikacji i WWW

"Manipulowanie klientem może przynieść krótkoterminowe korzyści, ale budowanie autentycznego zaufania zawsze jest bardziej opłacalne."

- Catherine DeVrye

Dark patterns to manipulacyjne taktyki projektowe, które są stosowane w celu wprowadzenia użytkowników aplikacji i stron internetowych w błąd, zmuszenia do podejmowania działań lub manipulacji ich zachowaniem w sposób niekorzystny dla użytkownika. Dark patterns są przeciwieństwem etycznego i uczciwego projektowania UX, które ma na celu zapewnienie pozytywnego doświadczenia użytkownika.

Oto kilka przykładów dark patterns:

Trick questions (pytania-pułapki)

Wykorzystuje się sformułowania lub układ pytania w taki sposób, żeby użytkownik przypadkowo zatwierdził niepożądane opcje. Na przykład: "Czy nie chciałbyś otrzymywać naszych codziennych wiadomości e-mail?" zamiast "Czy chciałbyś otrzymywać nasze codzienne wiadomości e-mail?".

Hidden costs (ukryte koszty)

Podczas procesu zakupowego, cena lub dodatkowe opłaty są celowo ukrywane lub prezentowane w ostatnim momencie, aby zwiększyć szanse na dokonanie zakupu. Przykładem może być dodanie kosztów dostawy i manipulacja, żeby nie były one widoczne na początku procesu zakupowego.

Roach motel (pułapka na karaluchy)

Użytkownik może łatwo dołączyć lub zarejestrować się do usługi, ale trudno jest z niej zrezygnować lub anulować subskrypcję. Przykładem może być proces rezygnacji, który jest skomplikowany lub ukryty, zmuszając użytkownika do długiego szukania i kontaktowania się z obsługą klienta.

Forced continuity (przymusowa kontynuacja)

Podczas procesu zakupowego, użytkownik jest automatycznie subskrybowany lub zobowiązany do kolejnych płatności lub przedłużenia subskrypcji bez jasnego poinformowania lub zgody użytkownika. Często wymaga to od użytkownika wyłączenia subskrypcji w określonym czasie, inaczej zostaje obciążony kolejnymi opłatami.

Misdirection (zwiedzenie)

Używa się różnych technik, takich jak ukryte opcje, błędne oznaczenia przycisków czy odwrócenie kolejności kroków, aby użytkownik dokonał niezamierzonej akcji. Przykładem może być manipulacja kolejności przycisków "Anuluj" i "Zatwierdź", aby użytkownik nieświadomie potwierdził działanie.

Dark patterns są nieetyczne i negatywnie wpływają na doświadczenie użytkownika. Etyczne podejście do UX dąży do uczciwości, przejrzystości i ułatwiania użytkownikom podejmowania świadomych decyzji.